Nhận Diện Các Hình Thức Lừa Đảo
MỤC LỤC CẬP NHẬT
📘 NỘI DUNG CHI TIẾT + VÍ DỤ
📱1. Lừa đảo qua tin nhắn & cuộc gọi tự xưng
Dấu hiệu: Nhận tin nhắn SMS, Zalo, Messenger hoặc cuộc gọi từ số lạ (hoặc đầu số giả mạo tổng đài) tự xưng là nhân viên ngân hàng, bưu điện, công ty tài chính, cơ quan thuế, công an, nhà mạng, sàn thương mại điện tử...
Chiêu trò: Thông báo trúng thưởng lớn, nhận bưu phẩm có giá trị, tài khoản ngân hàng gặp sự cố, nợ cước viễn thông, liên quan đến một vụ án, hoặc có chương trình ưu đãi đặc biệt. Sau đó, yêu cầu nạn nhân bấm vào đường link giả mạo (phishing) để khai báo thông tin cá nhân (số CMND/CCCD, tài khoản ngân hàng, mật khẩu, mã OTP), hoặc yêu cầu cài đặt ứng dụng lạ (chứa mã độc) vào điện thoại, hoặc chuyển một khoản tiền "phí xác minh", "phí nhận thưởng".
Ví dụ:
"THONG BAO: Tai khoan XXXXX cua quy khach da may man trung thuong giai DAC BIET tri gia 500 trieu dong va 01 xe may SH150i tu chuong trinh 'Tri An Khach Hang'. Vui long truy cap ngay vao [link giả mạo] de xac thuc va nhan giai truoc 23:59 hom nay."
– Một sinh viên ở Hưng Yên đã mất 4 triệu đồng trong tài khoản sau khi làm theo hướng dẫn, đăng nhập vào một website giả mạo ngân hàng từ tin nhắn tương tự.
🆘2. Lừa chuyển tiền khẩn cấp (giả người thân)
Dấu hiệu: Nhận được tin nhắn hoặc cuộc gọi từ tài khoản mạng xã hội (Facebook, Zalo đã bị hack) hoặc số điện thoại của người thân, bạn bè, đồng nghiệp. Nội dung thường rất khẩn cấp: cần tiền gấp để giải quyết sự cố như tai nạn, nằm viện, kẹt xe hết tiền, mua đồ gấp mà quên ví,...
Chiêu trò: Kẻ gian chiếm đoạt tài khoản mạng xã hội của người thân nạn nhân, sau đó nhắn tin cho nhiều người trong danh sách bạn bè. Chúng thường thúc giục chuyển tiền nhanh, đưa ra số tài khoản lạ (không phải của người thân) và viện cớ không nghe điện thoại được để tránh bị phát hiện. Một số trường hợp tinh vi hơn còn sử dụng công nghệ AI deepfake để giả giọng nói.
Ví dụ:
Tài khoản Facebook của Hùng (bạn thân của Nam) bất ngờ nhắn tin: “Nam ơi, mẹ tao vừa bị tai nạn giao thông, đang cấp cứu ở bệnh viện X, cần gấp 3 triệu để đóng viện phí. Mày chuyển giúp tao vào số tài khoản này nhé [STK lạ], tao đang ở viện không tiện cầm điện thoại”. Do lo lắng và tin tưởng, Nam đã chuyển tiền ngay mà không gọi điện xác minh, sau đó mới biết tài khoản của Hùng đã bị hack.
👮3. Lừa giả mạo cơ quan nhà nước (Công an, Tòa án, Viện Kiểm sát)
Dấu hiệu: Nhận cuộc gọi từ người tự xưng là cán bộ công an, tòa án, viện kiểm sát. Họ thường đọc vanh vách thông tin cá nhân của nạn nhân (tên, tuổi, địa chỉ, số CMND/CCCD - có thể do lộ lọt dữ liệu từ trước).
Chiêu trò: Thông báo nạn nhân có liên quan đến một vụ án nghiêm trọng (buôn ma túy, rửa tiền, gây tai nạn bỏ trốn), hoặc giấy tờ bị lợi dụng cho mục đích xấu. Chúng dùng lời lẽ đe dọa, tạo áp lực tâm lý, yêu cầu nạn nhân giữ bí mật, không được nói với ai và phải hợp tác "điều tra". Sau đó, yêu cầu chuyển tiền vào một tài khoản được chỉ định để "xác minh tài sản", "bảo lãnh tại ngoại" hoặc "phục vụ công tác điều tra", hứa sẽ hoàn trả sau. Nhiều trường hợp còn yêu cầu nạn nhân cài đặt ứng dụng giả mạo "Bộ Công An" để khai báo.
Ví dụ:
Một cô gái ở TP.HCM nhận được cuộc gọi từ một người tự xưng là "Đại úy Trần Văn A, cán bộ Cục Cảnh sát Hình sự", thông báo cô có liên quan đến một đường dây rửa tiền lớn và yêu cầu cô chuyển 20 triệu đồng vào tài khoản "của cơ quan điều tra" để "chứng minh sự trong sạch và không bị tạm giam".
💼4. Lừa đảo tuyển dụng/việc làm online
Dấu hiệu: Các quảng cáo tuyển dụng hấp dẫn trên mạng xã hội, website tìm việc: "việc nhẹ lương cao", "làm tại nhà", "không cần kinh nghiệm", "thu nhập vài trăm đến cả triệu mỗi ngày", "tuyển cộng tác viên chốt đơn cho sàn Shopee/Lazada/Tiki", "đánh máy văn bản online", "xem video kiếm tiền"...
Chiêu trò: Ban đầu, đối tượng lừa đảo thường giao những nhiệm vụ đơn giản và trả một khoản hoa hồng nhỏ (vài chục ngàn) để tạo lòng tin. Sau đó, chúng dụ dỗ nạn nhân thực hiện các "nhiệm vụ cao cấp hơn" yêu cầu phải "nạp vốn", "đặt cọc", "ứng tiền trước" với số tiền ngày càng lớn để nhận được hoa hồng cao hơn. Khi nạn nhân đã chuyển nhiều tiền, chúng sẽ viện cớ lỗi hệ thống, sai thao tác... để yêu cầu nạp thêm, hoặc chặn liên lạc và biến mất.
Ví dụ:
Một sinh viên thấy quảng cáo tuyển CTV làm nhiệm vụ cho sàn thương mại điện tử, được trả 50.000đ sau khi hoàn thành 2 đơn hàng ảo đầu tiên. Sau đó, "quản lý" yêu cầu bạn nạp 2 triệu đồng để làm nhiệm vụ "VIP" với hoa hồng 30%. Sau khi nạp tiền, sinh viên này được yêu cầu nạp thêm nhiều khoản khác với lý do "sai cú pháp", "đơn hàng bị treo" và cuối cùng mất trắng số tiền đã nạp.
💵5. Lừa đảo đầu tư tài chính, tiền ảo, đa cấp biến tướng
Dấu hiệu: Lời mời gọi tham gia vào các "dự án đầu tư" siêu lợi nhuận, "sàn giao dịch quốc tế", "quỹ đầu tư ủy thác", "app đầu tư tiền ảo/forex/chứng khoán phái sinh" với cam kết lãi suất cực cao (vài % đến vài chục % mỗi ngày/tuần), không rủi ro, "chuyên gia đọc lệnh bao thắng".
Chiêu trò: Tạo ra các website, ứng dụng (app) đầu tư giả mạo với giao diện chuyên nghiệp, hào nhoáng. Ban đầu có thể cho nhà đầu tư rút được một số tiền nhỏ (cả vốn lẫn lãi) để tạo sự tin tưởng. Sau đó, khuyến khích nạp thêm số tiền lớn hoặc mời gọi thêm người khác tham gia để hưởng hoa hồng theo mô hình đa cấp. Đến khi huy động được số tiền đủ lớn, sàn sẽ đột ngột sập, app biến mất, các "chuyên gia" cũng chặn liên lạc.
Ví dụ:
Bạn A được một người bạn (cũng là nạn nhân) rủ đầu tư vào một ứng dụng có tên “SkyCoinFuture” với hứa hẹn lợi nhuận cố định 10%/ngày. Sau khi đầu tư thử 1 triệu và rút được 1.1 triệu sau 1 ngày, A tin tưởng nạp thêm 50 triệu. Ba ngày sau, A không thể đăng nhập vào app, website cũng không truy cập được, và người bạn giới thiệu cũng báo mất tiền.
🛒6. Lừa bán hàng online, yêu cầu cọc trước
Dấu hiệu: Các mặt hàng như điện thoại, máy tính, mỹ phẩm, quần áo thời trang, vé máy bay, tour du lịch... được rao bán trên mạng xã hội (Facebook, Instagram, TikTok), các diễn đàn, hội nhóm với giá rẻ bất ngờ so với thị trường, thường được quảng cáo là "hàng xách tay số lượng có hạn", "hàng thanh lý giá sốc", "pass lỗ vốn".
Chiêu trò: Người bán yêu cầu người mua chuyển tiền cọc trước một phần hoặc toàn bộ giá trị món hàng để "giữ hàng", "đảm bảo giao dịch", "chốt đơn". Sau khi nhận được tiền cọc, người bán sẽ không giao hàng, hoặc giao hàng giả, hàng kém chất lượng, rồi chặn mọi liên lạc với người mua.
Ví dụ:
Chị B thấy một shop online đăng bán iPhone 15 Pro Max "hàng new seal, giá hủy diệt" chỉ 15 triệu đồng trên một hội nhóm Facebook. Shop yêu cầu cọc trước 500.000đ để "xác nhận đơn hàng". Sau khi chị B chuyển cọc, shop online đó đã chặn Facebook của chị và biến mất.
ⓕ7. Hack Facebook/Zalo rồi giả người quen đi lừa
Dấu hiệu: Nhận được tin nhắn từ tài khoản Facebook, Zalo của bạn bè, người thân nhưng lời lẽ, cách xưng hô có phần khác lạ, thường rất vội vàng, gấp gáp, hoặc yêu cầu những việc bất thường (mượn tiền, nhờ chuyển khoản, xin mã thẻ cào...).
Chiêu trò: Kẻ gian chiếm quyền kiểm soát tài khoản mạng xã hội của người dùng (thường do người dùng bấm vào link độc, lộ mật khẩu). Sau đó, chúng sẽ nhắn tin cho bạn bè trong danh sách, giả danh chủ tài khoản để vay tiền, nhờ mua thẻ cào, hoặc gửi link độc hại để tiếp tục chiếm đoạt tài khoản khác. Một số trường hợp còn dùng AI deepfake để giả mạo hình ảnh/giọng nói khi gọi video ngắn.
Ví dụ:
"Ê mày, tao đang có việc gấp ngoài đường mà điện thoại hết tiền, mày mua giúp tao cái thẻ cào Viettel 200k gửi qua đây với, tối về tao gửi lại liền." – Đây là tin nhắn từ tài khoản Facebook của một người bạn. Tuy nhiên, khi gọi điện thoại trực tiếp (số thật) cho người bạn đó thì mới biết tài khoản Facebook đã bị hack. Một số trường hợp kẻ gian còn gọi video rất nhanh, hình ảnh mờ ảo bằng AI deepfake rồi tắt máy để tăng độ tin cậy.
💱8. Lừa đảo thông qua app kiếm tiền/thưởng điểm
Dấu hiệu: Các ứng dụng (app) trên điện thoại di động mời gọi người dùng "làm nhiệm vụ" đơn giản như xem quảng cáo, đọc báo, like video, chia sẻ bài viết, tải app khác, nhập mã giới thiệu... để tích điểm thưởng và đổi ra tiền mặt hoặc thẻ cào.
Chiêu trò: Ban đầu, các app này có thể cho người dùng rút được một số tiền rất nhỏ (vài ngàn đến vài chục ngàn đồng) để tạo lòng tin. Sau đó, để "rút được nhiều tiền hơn" hoặc "nâng cấp tài khoản VIP" để tăng thu nhập, app sẽ yêu cầu người dùng nạp tiền thật vào. Khi đã lừa được một số tiền kha khá từ nhiều người dùng, app sẽ đột ngột biến mất hoặc không cho rút tiền nữa.
Ví dụ:
Bạn C tải app “MakeMoneyFast” theo quảng cáo. Sau vài ngày làm các nhiệm vụ như xem video, C tích được 20.000đ và rút thành công về ví điện tử. Thấy uy tín, C được app mời gọi "nâng cấp lên gói VIP Diamond" bằng cách nạp 1 triệu đồng để nhận nhiệm vụ giá trị cao hơn gấp 10 lần. Sau khi nạp tiền, tài khoản của C bị khóa và không thể liên hệ được với quản trị viên app.